Foto: Staatsspoor uitvoering bij aflevering tot 1923. De wagens zijn voorzien van lange treeplanken en een koptrap.
Foto: Staatsspoor uitvoering bij aflevering tot 1923. De wagens zijn voorzien
van lange treeplanken en een koptrap.
Foto: NS uitvoering rond 1930. Alleen de koptrap is verwijderd. Later zijn ook
de treeplanken ingekort.
De eerste tien bagagewagens van dit type werden in 1909 in dienst gesteld
voor inzet in de internationale sneltreinen. Daarbij konden ze gekoppeld worden
aan de vierassige rijtuigen met vouwbalgen, de doorgangswagens. Pas enkele jaren
later liet de SS vierassige bagagewagens met vouwbalgen bouwen en werden deze
wagens uit de belangrijkste D-trein diensten gehaald. Ze bleven echter geschikt
voor buitenlands verkeer en werden hierbij ook nog vaak ingezet (vooral met
vierassers).
Het meest werden ze echter gebruikt voor de binnenlandse sneltreinen met drie-
en vierassig coupe materieel. Nadat NS nieuwe stalen bagagewagens liet bouwen in
de jaren '30 zakte deze drieassers wat meer af naar o.a. stoptreinen maar ze
bleven ook onmisbaar voor vele treinen met vierassig materieel. Eind jaren '30
werden ze praktisch in alle treinsoorten wel gebruikt. Zo reden ze ook in
lokaaltreinen bestaande uit o.a. oud NCS materieel. Door de omvang van de serie
kon men ze bij praktisch overal wel aantreffen.
De hoge uitkijk kast was niet langer noodzakelijk voor de treindienst door het
wijzigen van voorschriften in de jaren '30 en na 1935 werd daarom, als een grote
herstelling hieraan nodig was, soms de hele hoge kast verwijderd. Daarbij moest
dan ook het interieur worden verbouwd. Dit gebeurde in ieder geval bij D 4036
(Dg 3918), D 4055 (Dg 3932), D 4088 (in 1945 naar Roemenie, in 2004 naar
spoorwegmuseum), D 4098 (Dg 3969).
In 1948 werd als proef NS D 4094 (later Dg 3966) verbouwd waarbij de hoge kast
en de zijkasten werden verwijderd. De wand tussen de roldeuren werd vrijwel
geheel opnieuw opgebouwd, net als het interieur. De ombouw was vrij ingrijpend
maar is uiteindelijk bij minstens 3 wagens uitgevoerd waardonder D 4078 (Dg
3953).
Een andere meer eenvoudige wijze om de levensduur van de slijtage gevoelige
hoge- en zijuitkijken te verlengen was het bekleden met plaatijzer na 1935. Soms
werd het hondehok verwijderd dat al jaren niet meer gebruikt werd en werd de
deur hiervan dichtgemaakt. Uiteindelijk bepaalde de toestand van de wagen bij
binnenkomst in de werkplaats min of meer wat er mee ging gebeuren. Men wilde met
zo min mogelijk kosten de wagens op de baan houden.
Midden 1951 werd een deel van deze wagens aangewezen voor dienst in
goederentreinen. Daartoe werden ze vernummerd en van een kolenkachel voorzien.
Goederentreinen hadden immers geen doorgaande stoomleiding waardoor de aanwezige
stoomverwarming niet langer bruikbaar was.
De wagens D4001-4061 kregen bij deze aanpassing de nieuwe nummers Dg 3901-3940.
In februari 1952 werd besloten ook de resterende wagens aan te wijzen voor
goederendiensten als NS Dg 3941-3969. Door oorlogsomstandigheden, ongevallen
enz. waren na de oorlog 29 exemplaren verdwenen.
Na 1956 vervielen de gastanks omdat NS stopte met gebruik van gasverlichting.
Voortaan gebruikte men in de wagen alleen nog losse batterijlampen.
Nummering:
Staatsspoor: NS na 1924
Bouwjaar
SS 401-410 D 4001-4010 1909
SS 411-420 D 4011-4020 1910
SS 421-440 D 4021-4040 1912
SS 441-488 D 4041-4088 1914
SS 489-498 D 4089-4098 1915
De eerste 10 wagens werden geleverd met gasgloeilicht en hadden de roldeur aan
beide zijde op ca. 750mm vanaf de hoek (niet uit deze set te bouwen). Bij de
overige wagens werd dit ca 1500mm. Deze kregen alle bij levering persgas
verlichting.
Afvoer:
Rond 1955 gingen de meeste wagens buiten dienst na de instroom van de nieuwe
stalen Dg bagagewagens. In 1957 waren de volgende wagens nog in dienst, alle
voor goederentreinen:
3907, '21, '27, '29, '32, '35, '39, '41, '42, '45, '53, '54, '56, '58, '63, '69.
De meeste hiervan werden in 1958 afgevoerd. De laatste 3 wagens waren D 3950
(1962 niet verbouwd), 3953 (1960, was omgebouwd zonder huisje en uitkijken) en
3969 (1960, zonder hoge kast).
Wijzigingen:
1922: Laag gelegen luchtslangen
Lage sluitseinijzers volgens RIC
1923: Lijnogen op dak vervallen, handgreep op dak hoge uitkijk vervalt
1926: Trap met handgrepen op kop en overloopplank aan dak vervallen
1930: Aanbrengen extra haak voor roldeursluiting
1945: Lange treeplanken vervallen na revisie
1951: Aanbrengen kolenkachel, bij vrijwel alle wagens de kopdeuren vastzetten.
Daarbij vervielen de steuntjes naast de deur, de overloopplaat en de deurkruk.
1956: Gastanks verwijderd na revisies
Deze complete bouwset bestaat vrijwel geheel uit messing etswerk. Ook alle
handgrepen enz. zijn meegeleverd als etswerk. Voorzien van messing aspotten,
buffers en ventilatoren, opschriften en een zeer duidelijke 3d bouwbeschrijving.
Deze kunt u downloaden door hieronder te klikken op de drie betreffende
bestanden:
Bestand: m-260
zwart-wit.pdf (Beschrijving voorbeeld en tekst, groot bestand,
download kan even duren!)
Bestand: m-260
kleur.pdf (3d
tekeningen, aanzichten, groot bestand, download kan even duren!)
Bestand:
Algemene bouwbeschrijving messing modellen MKModelbouwstudiov201801.pdf
Door een constructie met zich naar de boog instellende assen is het met deze
lange drieasser mogelijk door "standaard" fabrieksbogen te rijden. Daartoe
is het model standaard van NEM wielen voorzien. Indien gewenst kan het model
echter ook met RP25 wielen worden geleverd.
Foto: Opgebouwd model, gereed voor afwerking.