Daken waren tot in de jaren '30 afgewerkt met zeildoek (uitgezonderd locomotieven). Dit dik linnen doek, zoveel mogelijk uit 1 stuk bestaande, werd met lijnolie ingesmeerd waarna er gedroogd en gezeefd wit (= geel) zand op werd gestrooid als waterdichte laag. Na drogen werd het dak weer met loijnolie of waterproof vernis bestreken en soms nogmaals bezand. Het vernissen of bestrijken met lijnolie werd een paar keer herhaald zodat het dak helemaal waterdicht was. Op de randen werd het doek omgeslagen en afgedekt met een lat. Bij rijtuigen was deze lat redelijk fors en geprofileerd in een min of meer kwartrond proefiel. Dit is in model redelijk te imiteren door bv een 1mm messing draad in de aansluiting van dak en zijwand aan te brengen. Bij goederenwagens werd met een meer eenvoudige kwartronde lat volstaan.
De bezande daken werden niet altijd op kleur gebracht, het zand gaf de uiteindelijke kleur die wat geel-grijzig was. Alleen de HSM heeft bij diverse rijtuigen de daken na het bezanden nog donkerrood geverfd hoewel dit niet in voorschriften is terug gevonden. Wel bleken uit eigen onderzoek nog rode resten op een aantal vierassige oud HSM rijtuigen nog aanwezig te zijn waaronder een post- en bagagewagen. In Duitsland werden daken van doorgangsrijtuigen wit geschilderd. De oudste SS rijtuigen die daar zijn gebouwd kregen dit waarschijnlijk ook aangezien ook het biezenpatroon en vele andere details hiermee overeen kwamen.
Bij NS werd in de jaren '30 een rubber dakbedekking geprobeerd uit 1 stuk
("rubberoid"). Het werd vrij uitgebreid getest maar enkele jaren later besloot
NS om voor bitumen te kiezen waarop een toplaag van grof zand was aangebracht.
Deze daken waren donkergrijs. Er kwamen dan eerst twee banen in de lengte tegen
de dakrand en als laatste een baan in het midden. De naden lopen dus in de
lengterichting indien u deze wilt imiteren. Pas met de komst van de gesloten
goederenwagens type "Gs" kregen goederenwagens stalen daken, daarvoor waren ze
alle van hout en van een toplaag van zand voorzien. Het moderne bitumen met een
grove toplaag van split is op goederenwagens niet toegepast.
Stalen daken zoals rijtuigen enz. vanaf de jaren '30 kregen waren geheel
geschilderd zonder verdere nagehandeling.
Om een imitatie van de toplaag van zand te krijgen (die zowel bij linnen als bitumen van toepassing is) raden we de volgden methode aan:
Oefen eerst eens op een oud wagentje!
Plak de hele wagen behalve het dak af en spuit het dak met “light sand” / “ dull
red” of “german grey” van Tamiya in spuitbus. De eerste voor de oude
zandkleurige of rode daken, de laatste daken met bitumen vanaf de jaren dertig.
Breng niet teveel verf aan maar wel zodanig veel dat het dak dekt en overal
geraakt ("nat") is. Houd het model boven een bakje daarbij en kiep het simpelweg
vol met aluminium oxide. Dit doet u METEEN na het spuiten in de natte
verf!! En ook weer METEEN na het volgooien het model omkeren boven een bakje
voor hergebruik van het restmateriaal. Blaas meteen daarna het dak schoon. U
dient deze handelingen dus snel uit te voeren! De verf zal anders teveen in het
poeder trekke en dan wordt de laag veel te dik.
Daarna nogmaals op ca 30cm afstand enkele zeer dunne banen verf spuiten om de
toplaag wat meer te fixeren.
Als u een bitumen dak maakt kunt u de banen (van ca 1cm breedte) imiteren door een zeer dunne lijn die u maakt met een vulpotlood.
Kleuren voor bezande daken (verkrijgbaar in de hobbywinkels):
NS bitumen: Tamiya spuitbus German Grey TS 4 (spuitbus)
Oud beige zand:
Tamiya light sand TS 46 (spuitbus)
Oud rood geverfd (HSM): Tamiya dull red (spuitbus)
Het genoemde aluminium oxide is beter bekend als straalgrit voor de Badger
zandstraal airbrush. Wij leveren een witte variant in potjes van 25ml, de Badger
variant is grijs van kleur.
Let op: zoals bij verf is deze verpakking alleen per pakketpost te verzenden.
Indien u het als brievenbuspakje wilt ontvangen dit graag aangeven, het wordt
dan in een gripzakje verpakt toegestuurd.
Let op: Als u een bezand dak maakt kunt u beter diverse dak onderdelen
los houden en pas lijmen na het bezanden.
Denk hierbij aan waterreservoirs en ontluchters. Noteer dit voor uzelf op de
bouwbeschrijving bij deze onderdelen!
De meeste van onze rijtuigen zijn van oorsprong van gasverlichting voorzien.
Op het dak komen hiervoor ontluchters (ventilatoren). Indien uw model
gasverlichting had dan kunt u op het dak de gasleiding naar de lampen
aanbrengen. Tegenwoordig wordt deze leiding veelal als etsdeel meegeleverd, wat
oudere bouwsets hebben dit niet. U kunt de leiding aanbrengen voor- of na het
afwerken van het dak. Als u een bezand dak maakt is er kans dat de leiding
hierdoor extra dik wordt. In dat geval is achteraf aanbrengen mooier. U kunt de
leiding dan met (tweecomponenten)lijm vastzetten. Na het aanbrengen van de
leiding kunt u het dak schilderen.
Indien u de geëtste leiding wat te dik vind dan kunt u deze ook maken uit 0,3mm
messing draad. Dit is echter wel wat meer bewerkelijk, zeker als u ook eventuele
bijpassen de (coupe)rijtuigen wilt bouwen en die later dezelfde afwerking geeft.
Een andere optie is de leiding weglaten, zeker als u ook bijpassende andere
modellen heeft zonder dakleidingen zal dit weinig opvallen. Oorspronkelijk waren
de gasleidingen alle zwart maar dat kan lastig zijn om te schilderen en legt ook
wat teveel nadruk op de leiding op het dak. We daarom raden aan deze niet zwart
te schilderen.